"Йил адвокати-2023" танлови доирасида “Заиф гуруҳлар ҳуқуқлари ҳимояси учун” мукофоти билан Шаҳло Мамараҳимова тақдирланди.
Шаҳло Мамараҳимова 2021 йилдан бери адвокатлик фаолияти билан шуғулланиб келади. У аҳолининг заиф гуруҳлари, хусусан, ногиронлиги бор, имконияти чекланган болалар ва уларнинг ота-оналарига беғараз ҳуқуқий ёрдам бериб келади. Шахло Мамарахимова ногирон болалар ва уларнинг ота-оналарига тенг имкониятлар яратиш, уларга ҳуқуқий, психологик ва ижтимоий ёрдам бериш мақсадида ташкил қилинган “ИЙМОН” ННТ ташаббускорларидандир.
"Минтақавий мулоқот" ва "Адвокат Пресс" газетаси таҳририяти ҳамкорлигида ғолиб билан суҳбат ташкил этилди.
1. Сизнингча, нима учун айнан сизни ғолиб деб топишди?
Эҳтимол, бизнинг жамиятимиз дискриминацияга мойил бўлган гуруҳларга, яъни аёллар, ногиронлар, аҳолининг ижтимоий заиф қатламларига алоҳида эътибор қаратганлиги сабабли. Бундан асосий мақсад маҳаллий фуқаролик жамиятини мустаҳкамлаш орқали Ўзбекистон аҳолисининг заиф гуруҳлари ҳуқуқ ва эркинликларини ҳимоя қилишдир.
Ишончим комилки, менинг кўплаб ҳамкасбларим ушбу мукофотга лойиқ эдилар ва шу йўналишда ҳам ишлашади. Бундай танловда бундай мукофот борлигидан жуда хурсандман. Бу ёш адвокатлар учун ҳам ажойиб рағбатдир.
2. Нима учун адвокат бўлишга қарор қилгансиз? Ўз фаолиятингизни олиб боришда сизни нима илҳомлантиради?
Мен адвокатлик касбини энг яхши касблардан бири деб биламан. Ҳар бир инсоннинг ўз мақсади бор, лекин меники адвокат, ҳимоячи бўлишдир. Чунки адолат мен учун энг муҳими. Эҳтимол, бу менинг қадриятларим, эътиқодларим ва болалигимда ўқиган китобларим билан боғлиқ. Мен адвокат бўлиш учун узоқ вақт юрдим, чунки мен бу қадамни онгли равишда, юридик маслаҳатчи сифатида ҳаётий ва ҳуқуқий тажрибага эга бўлишни хоҳлардим. Бу менга ҳозир ишда ёрдам беради. Менимча, менинг касбимдаги одамлар натижа, ғалаба ва мижозларнинг бахтли кўзлари билан рағбатлантирилади. Бу менга жуда ёқадиган нарса. Менинг энг севимли шиорим- Amat Victoria Curam - лотинча мақол бўлиб, "муваффақият ҳаракат қилаётганларни қўллаб-қувватлайди"деб таржима қилинади. Уни биринчи марта милоддан аввалги I асрда яшаган Рим шоири Гай Валерий Катулл ишлатган. Мен ҳар доим унга эргашишга ҳаракат қиламан.
3. Энг кўп нима билан фахрланасиз? Юридик амалиётингиз доирасида амалга оширган ишларингиздан қайси бирини энг муҳим деб ҳисоблайсиз?
Бугун мен бор нарсам билан эмас, балки ким бўлганим билан фахрланаман. Мен хато қилганимдан фахрланаман ва ҳар кимда содир бўладиган аянчли доирадан чиқиш учун куч топаман. Мен кўп қийинчиликларни бошдан кечиришимга ёрдам берган ҳаётий тажрибам билан фахрланаман. Ҳаётимда содир бўлган барча воқеалар, ҳатто ўзимга бўлган ишончсизлик, мени бугунги кунда энг муҳим саволларга жавобларни билишимга олиб келди. Мен ўзимни касбимда муваффақиятли деб биламан. Мен оилам, ўғлим билан фахрланаман. Энг катта профессионал ютуққа келсак, уларнинг бир нечтаси бор, гарчи менимча, энг каттаси ҳали олдинда. Мен учун ақлий қобилият ва билимларнинг максимал диққат-еътибор талаб қиладиган мураккаб, ноаниқ нарсалар қизиқ. Амалиётда бундай ҳолатлар жуда кўп, айниқса солиқ органлари билан.
4. Сўнгги бир неча йилда адвокатура соҳасининг ривожланишини қандай баҳолайсиз? Албатта, юридик касбнинг ривожланиши ва профессионаллиги ўсиб бормоқда. Мамлакатимизда инсон ҳуқуқлари ва эркинликларини ҳимоя қилишда адвокатура ролини янада оширишга қаратилган тизимли ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Буни Ўзбекистон Республикаси Конститутсияси ва "Адвокатура тўғрисида" ги қонунга киритилган тузатишлар тасдиқлайди, умид қиламанки, ушбу янгиликларни қўллаш механизми амалда ҳеч қандай муаммосиз амалга оширилади.
5. Сизнингча, бугунги кунда адвокатура олдида турган асосий муаммолар нималардан иборат ва уларни ҳал қилиш йўллари қандай?
Фақат ўзини катта нарсанинг бир қисми деб ҳис қилиш адвокатларни янада ишончли ва кучлироқ қилади. Менимча, бугунги адвокатурада ҳамжиҳатлик йўқ, ҳатто ҳамкасбларини бирлаштириши мумкин бўлган баъзи жамоат тузилмалари ҳам йўқ. Бизда кўплаб тажрибали мутахассислар бор, уларнинг фикрларини тинглашим ва уларнинг тажрибаларини қабул қилишим мумкин. Ушбу йўналишда камида 2 ҳафтада бир марта учрашувлар ташкил этиш, адвокатура масалаларини муҳокама қилиш, қонун ҳужжатларига ўзгартишлар киритилгунга қадар давлат даражасида кўриб чиқиш учун таклифлар ишлаб чиқиш мумкин бўлади. Жамоатчилик ва оммавий ахборот воситалари вакиллари билан кўпроқ давра суҳбатларини ўтказиш, масалалар ва муаммоларни фаолроқ муҳокама қилиш зарур. Менимча, адвокатларга ўз креативлигини очиш имконияти берилиши керак, чунки ҳимоячи касби жуда креатив. "Биз учун ҳамма нарса, лекин бизсиз" тамойили бўйича эмас, балки "биз билан" қарорлар қабул қилинишини истардим. Семинарларда кўпроқ фаол мунозаралар, турли фикрлар ва нуқтаи назарларни тинглаш тўғри ечимни топишга ёрдам беради.
Ўтказилган семинарлар ва конференцияларга келсак, адвокатлар бундай тадбирларда, айниқса халқаро тадбирларда иштирок этиш учун қандай параметрлар бўйича танланганлиги мени доим ҳайратда қолдиради. Мен у ёки бу конференция ёки семинар ўтганлигини фақат Телеграм каналидаги фотосуратлардан билиб оламан. Иложи бўлса, бундай тадбирларда иштирок этишни истардим. Ўйлайманки, кўпчилик бу масалада мен билан рози, чунки бу тадбирлар адвокат фаолияти учун жуда фойдали бўлиши мумкин.
6. Ишингизнинг энг қийин қисми нима?
Адвокатлар турли хил ишлар ва мижозлар билан шуғулланишлари керак. Адвокатнинг иши катта психологик стресслар билан боғлиқ. Дарҳақиқат, баъзида суд мажлисларида стрессли вазиятлар юзага келади, бу ҳис-туйғуларнинг намоён бўлишига олиб келади, баъзида салбий характерга эга, аммо шу билан бирга хотиржамликни ва хотиржам, самарали онгни сақлаш керак. Мен учун бу жуда қийин, чунки мен ҳиссиётли одамман. Менинг ишимда мен фақат онгимдан фойдалана олмайман, унга қалбимнинг бир қисмини бераман.
7. Сизнинг фаолиятингиз жамиятга қандай таъсир қилади деб ўйлайсиз?
Асосан солиқ органлари билан баҳслашиш амалиётидан иборат бўлган асосий фаолиятимдан ташқари, мен қийин ҳаётий вазиятга тушиб қолган аёллар, шунингдек, даун синдроми, аутизм ва бошқа ногиронлиги бўлган болаларнинг ота-оналари учун тренинглар ўтаман ва маслаҳатлар бераман. Менинг вазифам болалар ва уларнинг ота-оналари ҳуқуқлари тўғрисида маслаҳат бериш ва хабардорликни оширишдир. Ахир, "Иймон" жамоат ташкилотимизнинг вазифаси ногирон болалар ва уларнинг ота-оналарига тенг имкониятлар яратиш орқали уларни ижтимоий ҳаётга жалб қилишдир. Малакали психологик, ҳуқуқий ва ижтимоий ёрдам олишда ёрдам бериш. Таълим ва иш билан таъминлашга кўмаклашиш. Менда энг катта таассурот қолдирган нарса шундаки, ногирон болалар мактаблар ва болалар боғчаларига қабул қилинмайди, яъни болалар шунчаки жамиятдан ажратилган. Бизнинг вазифамиз уларга жамиятга интеграциялашишга, ижтимоий мослашишга ёрдам беришдир, чунки аксарият ҳолларда бу болалар ўқитилади, улар касбга эга бўлишлари мумкин, улар ақлий хусусиятларидан қатъи назар, ижодий ва креатив. Ота-оналар абадий эмас, болалар эса яшаши керак... Кўпинча, ота-оналар билан мулоқотда бўлганимда, ота-оналар фарзандининг келажаги ҳақида жуда хавотирда эканликларини эшитаман. Бизнинг нодавлат ташкилотимиз мамлакатимизда инклюзив таълимни ривожлантиришни қўллаб-қувватлайди, унинг асосий тамойилларидан бири болаларнинг ақлий ва жисмоний қобилиятларидан қатъи назар, ҳамма учун тенг имконият яратишдир. Самарқандда бизда оддий мактабларда ўқийдиган ақлий ногирон ўқувчиларимиз бор. Менимча, бу болалар учун катта ютуқ.
Айтиб ўтмоқчиманки, мен ушбу мукофотни ҳеч бўлмаганда ўз фарзандларининг ҳаётини ўзгартиришга интилаётган ногирон болаларнинг ота-оналари билан бўлишишим керак. Улар ўз даврининг қаҳрамонлари, улар умидсизликка тушмайди ва бошқа оналар ва оталарни ўз намунаси билан илҳомлантиради.
8. Адвокатлик касбига ёшларни қизиқтириш учун нима қилган бўлардингиз?
Мен адвокатлик касбини энг яхши касблардан бири деб биламан, чунки адвокат қонун ҳимоячисидир, чунки унинг асосий вазифаси инсон ҳуқуқларини ҳимоя қилиш. Менимча, бугунги кунда ёш мутахассис маслаҳат сўраши учун тажрибага эга адвокатлар ҳамжамияти етишмаяпти. Ахир, бу жуда фойдали бўлиши мумкин. Билим ва тажриба алмашиш жуда муҳим.
